Mijn diamantkettingzaag
Ik heb een blok blauwe sodaliet gezaagd met mijn diamantkettingzaag. Omdat het nogal kostbaar materiaal is, kon ik met deze methode een flink stuk apart houden. Als ik het beeld op de normale manier had gemaakt met de haakse slijper, vuisthamer en puntbeitel, dan had ik een aantal kruiwagens met duur puin overgehouden. Dus in dit geval kwam de kettingzaag goed van pas. Maar ik kloof of zaag eigenlijk zelden grote blokken steen. Ik heb deze zaag eigenlijk gekocht om blokken te verwijderen uit monumentale gebouwen, of zwaar verankerde beelden los te zagen van hun fundering.
De diamantzaag die ik in 2015 uitkoos was een Cardi Coccodrillo35. Maar wat voor typen zijn er eigenlijk, waarvoor gebruik je ze, en wat is de beste voor welke klus?
Benzinemotor
Het eerste type diamantkettingzaag voor steen en beton kwam van het Amerikaanse bedrijf ICS. De oudere types liepen op extra vette mengsmering, waren zwaar en lawaaierig en stikten vaak door een nat luchtfilter, veroorzaakt door de waternevel die de ketting opwierp. Ik mag hopen dat zij dit nu verholpen hebben. ICS heeft ook de eerste diamantketting ontwikkeld, en maakt die nu ook nog voor een heleboel andere fabrikanten. ICS heeft meerdere benzineversies in de aanbieding en maakt verschillende soorten kettingen.
Daarna kwam ook Husqvarna met een eigen machine. Zij maken natuurlijk al heel lang benzinemotoren voor kettingzagen en ook voor doorslijpmachines, dus het sloot goed aan bij hun eigen gamma aan machines. Ik weet verder geen bijzonderheden. De prijs ligt rond de 3400 euro.
Daar kon concurrrent Stihl natuurlijk niet bij achterblijven. Ook zij hebben hun eigen versie ontwikkeld, plus een eigen ketting met twee keer zo veel diamant erop.
Hydraulische aandrijving
Nou maakt een benzinemotor vrij veel herrie en stank, en de trekkracht bij lage toeren is niet geweldig. Daarom heeft ICS al snel ook een hydraulisch aangedreven versie gemaakt, in drie typen. De hydrauliek wordt geleverd door een apart hydrostation. Dit hydrostation heeft natuurlijk ook voeding nodig, en dat kan zijn via een benzinemotor (toch weer herrie en stank) of met een elektromotor op krachtstroom (en dan heb je dus een 400 Volt-aansluiting nodig). De oliedruk loopt naar de zaag via twee dikke zware hydrauliekslangen. Deze zijn stug en maken de bediening erg zwaar omdat ze continu tegenwerken.
Elektrische kettingzagen
Dan zijn er sinds een paar jaar ook elektrische diamantkettingzagen. Ik heb dus de hierboven getoonde Cardi Coccodrillo35, van het Italiaanse merk dat ook waterboren en muurzagen maakt. Hij werkt op 230 Volt bij 3420 Watt.
Maar het Duitse merk Dr. Schulze (als er Herr Doktor voor staat dan moet het wel goed zijn!) heeft er een concurrent voor gemaakt die op zowel 230 Volt als op 400 Volt werkt. Voor dat laatste heb je dan wel een aparte omvormer nodig, maar dan verbruikt hij ineens 6500 Watt, dus een stuk sterker op 3-fasenstroom. Dr. Schulze gebruikt deze zelfde motor ook voor hun doorslijper en hun ringzaag. Opvallend is dat deze machine ook een soort snelspanknop heeft en een handvat dat in allerlei standen te verstellen is. Elektrische diamantkettingzagen zijn een stuk stiller, maar niet noodzakelijk lichter dan benzinemotoren.
Pneumatische betonkettingzaag
Voor toepassingen waar vonken wegens brandgevaar absoluut ongewenst zijn is er ook een versie op lucht beschikbaar. ICS levert er zo een, in te zetten op plekken waar bijvoorbeeld veel leidingen lopen.
Voor- en nadelen van de verschillende typen
Sterk en licht
Ik wil niet beweren dat ik alles weet van de verschillende soorten diamantkettingzaag. Ik heb in het verleden gewerkt met hydraulische zagen van ICS, met een oudere benzineversie van ICS die steeds stikte en erg lawaaierig was en stonk, en nu dus met mijn eigen elektrische zaag. Maar kort gezegd: benzinezagen zijn erg flexibel in gebruik omdat ze alleen een watervoorziening nodig hebben. Dat kan al met een tank en een pomp, al zal die pomp dan ook weer op een aggregaat of een benzinemotor moeten lopen. Het wordt al een stuk makkelijker als er gewoon een waterleiding voorhanden is. Nadeel is dus de herrie en de stank. Voor dat laatste kun je de brandstof aanpassen, dat scheelt al wat. Maar als je, zoals ik toen in Nijmegen aan de Stevenskerk, urenlang achtereen moet zagen in een dicht bebouwde omgeving, dan kun je het anderen en jezelf niet aan doen om midden in de stad te gaan zagen. Stihl was mijn keuze geweest als ik een benzinezaag had gewild, omdat ik al heel veel met Stihl heb gewerkt (houtkettingzagen, heggescharen en bosmaaiers), en onder de indruk was van hun kwaliteit. Daarbij is hij ook nog eens vrij licht in gewicht.
Veel kracht en diep zagen
Dan is de hydraulische versie al een stuk stiller. Je hoort hem duidelijk, maar niet oorverdovend. Met het hydrostation op benzine is er al wat meer herrie. Deze machine is eigenlijk vooral geschikt voor werk op een goed georganiseerde bouwplaats. Je kunt heel diep zagen met de hydraulische versie en hebt veel vermogen, maar het is met het grote powerpack voor de oliedruk gewoon niet makkelijk te verplaatsen. Zeker niet als je op krachtstroom werkt. Ik heb altijd een hekel aan deze machines gehad omdat de zware hydrauliekslangen het werken zo zwaar maken. Ik was altijd aan het zoeken naar plekken waaraan ik ze kon ophangen met een eind touw of ik had ze over mijn schouder geslagen. Wel is het een heel betrouwbare machine; er kan weinig aan kapot. Hij kan tegen een stootje en kan zelfs onder water nog prima zijn werk doen.
Geen vonken
De pneumatische versie van de diamantkettingzaag is me niet bekend, maar afgaand op alle luchtdrukapparatuur lijkt me dat deze bij lage toeren niet veel kracht meer over houdt. Een groot luchtverbruik leidt ook altijd tot een koeleffect, dus ik vraag me af hoe dit werkt bij lagere omgevingstemperaturen. Misschien dat je er dan een luchtdroger bij nodig zult hebben. En je zult een grote dieselcompressor moeten huren. Ik verwacht dat deze ook een behoorlijk luid gierend lawaai maakt.
Geen stank en flexibel
Mijn elektrische versie was voor mij de uitkomst. Hij is natuurlijk niet stil, maar véél minder herrie dan een benzinemotor. Je kunt minder snel zagen dan met sommige benzine- en hydraulische zagen, omdat je minder vermogen hebt. De versie van Dr. Schulze belooft verschillende opties voor kettingen en zwaard. Maar een elektromotor van 3500 watt is geen licht dingetje, dus hij valt net zo zwaar of zwaarder uit dan met een benzinemotor.
Kettingen en snelspanner
Bij Stihl hebben ze hun eigen zwaard en ketting ontwikkeld, al hoor ik wel dat een ketting met diamant op elke schakel niet altijd handig is: soms slijt de ketting zelf sneller dan de diamant, en dan ben je dus te duur uit. Bijvoorbeeld als je zandsteen of baksteen zaagt. Dat is de reden dat ICS verschillende kettingen uitbrengt, bijvoorbeeld voor baksteen, vers beton, hard beton, graniet en een economische versie.
Nu rekt een diamantketting echt heel snel uit. Je bent tijdens het zagen voortdurend aan het controleren of de spanning nog goed is. Een te strakke ketting trekt het zwaard krom en klemt dus in de zaagsnede, een te losse ketting kan eraf lopen of gaat ook ‘zoeken’ in de zaagsnede. Hij moet zo los hangen dat de schakels aan de onderzijde van het zwaard net niet meer in de rails hangen. Als de motor aantrekt is het dan precies goed. Spannen is een vervelende klus: je moet steeds de twee moeren die je net strak hebt aangedraaid weer losdraaien, dan een lastig te bereiken sleufmoer achter de ketting aandraaien en tenslotte weer de twee borgmoeren vastdraaien. Bij Mito hebben ze daar wat op gevonden: een snelspanner bovenop de diamantkettingzaag. Deze machine komt van Chicago Diamond Supply en werkt op hydrauliek, maar ik denk dat er snel meer zullen volgen.
Ook Dr. Schulze heeft iets in die richting, dacht ik te zien. Helaas geen video’s hoe dat ding werkt.
Toepassingen voor de diamantkettingzaag
Ik gebruik mijn diamantkettingzaag voor het loszagen van stukken steen en beelden, als ik dieper wil zagen dan de 7 cm van mijn haakse slijper. De laatste keren waren bijvoorbeeld diepe zaagsneden in hardstenen kruisbloemen, het verkleinen van tufstenen kantbloemen, zagen achter de rug van Noach, en om Mozes en Aaron los te zagen van de muur, en om een sokkel te verwijderen.
In de restauratie wordt het gebruikt om grote stukken uit een gevel te halen met minimale schade eromheen. In de bouw gebruiken ze het voor allerlei aanpassingen aan bestaande gebouwen, al zijn daar ook grote cirkelzagen en draadzagen veel in gebruik.
Tabel
-klik op de afbeelding voor dit bestand in pdf-
Update 2 april 2019: Kennelijk kan het allemaal een stuk goedkoper als je ook even in Duitsland gaat shoppen (bijvoorbeeld de Cardi Coccodrillo kost daar € 1988,45 incl btw, en daar krijg je nog en extra ketting bij!)
Een hydraulische aandrijving is echt een goed alternatief voor de benzinemotor voor de diamant kettingzaag. Terwijl je schrijft, het is stiller en het stinkt natuurlijk niet. Dat wil ik ook graag uitproberen.
Ik hou van steenhouwen.
Ik wil stampen met een kettingzaag