De Kleine Tamboer met kapotte trommelstok
Gotische kerken met luchtbogen
Als je eerdere artikelen op dit blog gelezen hebt, dan heb je wellicht gezien dat ik de afgelopen jaren al heel wat luchtboogbeeldjes gekopieerd heb voor de Eusebiuskerk in Arnhem. Nu zijn er maar weinig kerken in de wereld waar zich op de luchtbogen beeldjes bevinden. Eigenlijk was dat ook niet oorspronkelijk zo bij de Eusebiuskerk. Ten eerste had deze kerk vóór 1921 geen luchtbogen rond het koor, en ten tweede zijn bij die restauratie ook pas de eerste luchtboogbeeldjes geïnstalleerd. Na de Tweede Wereldoorlog zijn daar uiteindelijk 96 luchtboogbeeldjes geplaatst (die we nu allemaal aan het kopiëren zijn).
De Sint-Janskathedraal in Den Bosch is rijk versierd. De gevels zijn in de jaren ’70 en ’80 vervangen in de wat grauwe Duitse basaltlava. De beeldjes en de waterspuwers zijn nog van Udelfanger zandsteen, uit de 19e eeuw.
De luchtbogen van de Sint Jan
Dit was allemaal geïnspireerd op de luchtbogen van de Sint-Janskathedraal in ‘s-Hertogenbosch, waar al sinds de Middeleeuwen 96 beeldjes op de luchtbogen zitten. Er is een Wikipedia-artikel aan gewijd, waar je van elk beeldje een beschrijving kunt vinden. De beeldjes op de Sint-Jan zijn 19e-eeuwse kopieën van de oudere Middeleeuwse beeldjes. Daarvan zijn er nog een paar terug te vinden in Sint-Jansmuseum De Bouwloods, naast de kathedraal.
Jarenlang aan gewerkt
Uit deze foto blijkt dat de trommelstok al heel lang kapot was. Foto: Tony Zeeuwe
Laatst werd ik gevraagd om een van die luchtboogbeeldjes te repareren. Het was een werkje van niets, dat met een paar uur geklaard was, maar het was wel erg leuk om weer eens op die kerk te zitten. Mijn collega’s en ik hebben van 1999 tot 2010 ornamenten, beelden, waterspuwers, consoles en baldakijnen gemaakt voor die kerk, en nadien zijn we ook nog diverse keren bij ornamentwerk betrokken geweest.
Goeie samenwerking
Ieder jaar wordt er een stukje van de kerk aangepakt in het kader van Groot Onderhoud. Dit jaar heeft een Belgisch bedrijf het natuursteen in handen, ook het beeldhouwwerk. Vandaar dat ik erg verrast was toen ik voor dit klusje gevraagd werd, maar ik kreeg te horen dat tussen de aannemer en ons clubje de lijntjes erg kort zijn (we werken samen voor de Eusebiuskerk in Arnhem, de Domkerk in Utrecht èn de Domtoren in Utrecht), dus zijn dit soort dingen snel te regelen.
Trommelaar
In dit geval ging het om de trommelstok van het tamboertje, die afgebroken was. Of ik er een reparatie aan kon verrichten. Natuurlijk. Het was Udelfanger zandsteen, en daar heb ik nog wel stukken van liggen, geen probleem. Ik laadde alle spullen in, reed naar Den Bosch, en sleepte alles de trappen op naar zo’n 30 meter hoog. Gelukkig had ik mijn compressor er achteraf niet bij nodig.
Het begin van het werk: een uitgelijnd gat door de hand en de oude punt van de trommelstok. Een passend stuk nieuwe zandsteen met een gat er tussenin. Nu nog het bovenste stukje en dan vormgeven
Alle delen verbinden
Omdat het een stenen trommelstok is, was de stok natuurlijk niet al te dun. Ik kon een lang gat door de hand boren en maakte een holle trommelstok in twee delen. Toen de stukken er met een hoop passen en meten er precies tussen en bovenop pasten, kon ik ze slanker maken en exact gaan vormgeven. Tot slot kon ik de vijf delen verbinden door één lange pen erin te verlijmen. Nog een beetje mortel erin en klaar is kees.
Een geweldig uitzicht op de luchtbogen aan de Noordzijde
Carnaval, boven en beneden
En toen pas had ik tijd om om me heen te kijken. Ik was zo aan het werk geweest dat ik vergeten was foto’s te maken van mijn klusje, maar nu zag ik pas goed wat een topplek dit is. Beneden was het carnaval op gang aan het komen, op vrijdag al. Ook bovenop was een feestje gaande, wat een uitzicht! Allemaal verschillende luchtboogbeelden van hoge kwaliteit.
Jeroen Bosch-connectie
Er zijn speculaties dat de luchtboogbeeldjes een verbinding met Jeroen Bosch hebben. Jheronimus Bosch, de beroemde 15e-eeuwse schilder uit Den Bosch, was net als de bouwmeester van de Sint Jan, Alaert Duhameel, een lid van het Illustre Lieve Vrouwe Broederschap. Of het klopt dat de thema’s voor de oorspronkelijke beeldjes inderdaad deels door Jeroen Bosch zijn aangedragen of dat hij er zelfs tekeningen voor gemaakt heeft, zullen we nooit weten. Maar de sfeer is opmerkelijk gelijkaardig. Het is leuk om hierover te mijmeren. In ieder geval een bijzondere plek voor Den Bosch. Vandaar ook dat de luchtbogen in het Bosch-jaar 2016 een drukbezocht middelpunt waren van ‘de Wonderlijke Klim‘ langs het beeldhouwwerk van de Sint-Janskathedraal.
Vergeten
Het werk zat erop, ik laadde de spullen in, overlegde nog even met de uitvoerder en reed naar huis. Ik was maar 1 klein detail vergeten. Een foto maken van het eindresultaat!