Zaterdagproject: twee Kalasams in dolomiet

een van de twee kalasams in groene dolomiet kalksteen (Anröchter Grünstein)

Strikte geheimhouding!

reliëfs in basaltlavaHet is alweer een tijdje geleden dat ik een project gedeeld heb, en dat komt omdat ons huidige project er een is van grote omvang. Niet alleen moet er gigantisch veel voor gemaakt worden, maar ook is een hoop van dit werk nieuw en verrassend. Ik mag wel zeggen dat het gaat om de gevelreconstructies voor de kerk van Veghel, maar de details blijven nog een verrassing omdat het een geschenk wordt aan de stad/het dorp. We zijn al ruim een jaar bezig met de voorbereidingen, de reconstructies en het beeldhouwen. Inmiddels wordt er volop gewerkt aan de opbouw en zijn wij toe aan de laatste onderdelen, maar de kers op de taart houden we nog even geheim. Ook voor ons is dat een spannend onderdeel, waarvan we uitzien naar het resultaat.

Zaterdagproject

blokken voor de twee kalasams in groene dolomiet kalksteen (Anröchter Grünstein)

twee blokken dolomiet

Maar naast alle Veghelse drukte zag ik nog kans om mijn zaterdagen goed te benutten en twee tempelbekroningen te maken in dezelfde groene dolomietsteen waaruit ook de sokkel voor mijn vaders beeldje ‘Overgave’ gemaakt is evenals zijn grafsteen.

Dit was een onderneming die enige planning vereiste omdat het heel rank zou worden en toch sterk moest blijven. Hoe heb ik dat aangepakt? Ik wilde niet dat dit ornament na een aantal jaar in de buitenlucht doormidden zou breken, dus besloot ik er een roestvrijstalen draadeind in te verlijmen. Ik boorde een gat middendoor de 80cm hoge steen met een pijpboor, goed uitlijnend zodat ik aan de andere kant een beetje in het midden zou uitkomen. Het moest gelijk maar goed stevig, dus ik koos er een draadeind van 20mm dik voor. Deze moest onderin 15 cm en bovenin 5 cm uitsteken, dus dacht ik de steen met klei af te dichten en gietepoxy om het draadeind heen te gieten. Maar het was nog erg koud buiten en de epoxy wilde niet goed doorstromen.

Herkansing

pennen lijmen in de blokken voor de twee kalasams in groene dolomiet kalksteen (Anröchter Grünstein)

het verlijmen van de pennen

De tweede poging was met veel dunnere gietepoxy. Deze goot ik vanaf de andere zijde aan, in een kommetje van klei, en deze lijm stroomde wel helemaal door. Gelukt, dacht ik. Maar toen bleek in de week erna dat de lijm niet wilde uitharden! Tot mijn teleurstelling had ik nooit gezien dat je deze lijm boven de 15 graden moet verwerken, en het was maar 5º Celsius. Het spul bleef een beetje rubberig en hoewel het in de maand erna een beetje meer uithardde werd het nooit echt hard. Maar… eigenlijk is dat wel gunstig. Deze tempelornamenten komen op het dak te staan en krijgen daar met behoorlijke temperatuurverschillen te maken. Dan is het juist wel gunstig als de binding niet al te star is.

Kalasams

Kalasams zijn ornamenten boven op een hindoetempel, meestal van messing maar soms van steen. Van oudsher werden ze gebruikt om er rijst in te bewaren, zodat na een ramp altijd nog gezaaid kon worden. Ze zijn bedoeld om de tempel te beschermen. Zie ook de Engelse Wikipedia. In dit geval werd ik gevraagd om deze Kalasams te maken voor de tempel van Onderdijk. De ruimte kreeg een nieuw dak, waarbij eerst overwogen werd om de drie schoorstenen allemaal maar te verwijderen, maar later werd besloten om de twee kleintjes te bewaren als voetstuk voor deze kalasams. Ze dienen als bekroning op de tempel.

Tekenen en uitzagen

3d schets

aanzicht en doorsnede voor de twee kalasams in groene dolomiet kalksteen (Anröchter Grünstein)

aanzicht en doorsnede

Aan de hand van foto’s tekende ik een model op de computer in Sketchup, waarvan ik na enige aanpassingen een profiel uitprintte. Dat gebruikte ik voor een houten profielmal op ware grootte, dat ik kon gebruiken op mijn beeldenzaag. Met deze beeldenzaag kon ik in een aantal stappen, als een verticale draaibank, de ornamenten uitzagen in steen. Zagen in dolomiet gaat echter erg langzaam, dus ik was wel een paar dagen zoet met het voorzagen van elke kalasam.

Poetsen en schuren

een van de twee kalasams in groene dolomiet kalksteen (Anröchter Grünstein)

eerste draaiwerk

Maar met voorzagen ben je er nog lang niet. Het resultaat is dan nog onzuiver en erg gestreept omdat het in feite bestaat uit allemaal zaagsneden die rond het ornament lopen. Ik ben nog een aantal dagen druk geweest met vormgeven, schuren, raspen en vijlen voordat het naar mijn zin was. En omdat het allemaal lastige vormen zijn moest ik een groot deel gewoon met de hand doen. Ik heb de twee ornamenten uiteindelijk geschuurd tot korrel 200, zodat het niet te donker en glanzend zou worden. Een beetje mat lichtgroenig, zoals een koperen dak, leek me mooi. Na verloop van tijd verweert deze steen uit zichzelf naar deze kleur.

Fioel

bekroning voor een van de twee kalasams in groene dolomiet kalksteen (Anröchter Grünstein)

de eerste versie van de dop was veel te spits

Tenslotte moest ik nog twee losse afdekknoppen maken, die ik ook eerst met de draaibank voorzaagde. Ik had een heel ranke vorm voor ogen, maar toen ik de onderdelen op elkaar plaatste bleek het allemaal niet in verhouding. De steel was nog te lang en de knop was teveel Efteling. Toen ik dat allemaal had aangepast was het naar mijn zin. Ik heb het zo gemaakt dat de knop als een dekseltje over het rvs draadeind en de steel valt. Het is een rank geheel geworden, maar door de versteviging erin is het toch verrassend sterk.

Plaatsing

eerste van de twee Kalasams geplaatst

eerste geplaatst

Ik had van tevoren bedacht dat het handig zou zijn als de twee Kalasams elk uit twee onderdelen bestonden: het eigenlijke ornament en een losse piek. Dan kon ik er een hijsoog op schroeven waaraan ik het stuk kon ophijsen in de werkplaats en ook op het dak kon het handig zijn.

Dat bleek ook wel. Ik had het allemaal goed voorbereid en omdat vele handen licht werk maken stonden ze binnen de kortste keren op hun plek op de schoorstenen. Met een lange hijsband aan het hijsoog, twee man boven en twee onder, konden we ze makkelijk op het dak hijsen. Ik vermoed dat ze rond de zestig kilo wegen, maar op deze manier was het goed te doen. Ze zijn 80 x 40 x 40 cm groot. Een klein beetje stellen, nog even de dop erop bevestigen en afvoegen en het was klaar.

 

Galerij

Beeldhouwerijblog.nl is het blog van Koen van Velzen, beeldhouwer in steen en brons. Zie ook mijn website: beeldhouwerijvanvelzen.nl

Volg me op Instagram↑
en op Twitter↑
en op YouTube↑

Beeld ‘Overgave’ geplaatst

Overgave, een symbolisch moment

plaatsing beeld OvergaveEnkele dagen voor Allerzielen 2020 ging ik naar mijn geboortedorp voor een bijzonder moment. Ik mocht mijn vaders beeld ‘Overgave’ plaatsen op de begraafplaats achter de kerk.

Mijn vader, Jan van Velzen, had dit beeld in 2011 gemaakt, toen hij al bijna 80 was. Het stelt een jonge vrouw voor die een vlinder loslaat, opstijgend in de lucht. Het verbeeldt het loslaten van een ziel op zijn of haar verdere weg naar het licht. Hij heeft hierover indertijd de volgende toelichting gegeven:

De gedachte ‘Overgave’ vormgegeven staat voor de innerlijke houding van overgave aan Gods plan met ons.

Het vrouwelijke aspect is in ieder mens aanwezig als kwetsbare schoonheid, de knielende houding als toewijding tot de Schepper van alles.

De vlinder is een meergebruikt symbool van de Ziel, en betekent Transformatie.

Zoals overgave groter is dan loslaten, zo is ware schoonheid dikwijls kwetsbare stilte.

Jan van Velzen, 22 februari 2011, Onderdijk

Op de juiste plek

plaatsing beeld OvergaveEigenlijk is er een heel traject aan vooraf gegaan voordat dit beeld hier terecht kwam. Mijn vader had dit eigenlijk bedoeld als beeldje voor de kindergraven op dit kerkhof, maar dat ging niet door. Na zijn overlijden heb ik mijn moeder en broers en zussen een voorstel gedaan voor een grafmonument, maar daar kwamen we eerst niet uit, smaken verschillen nu eenmaal. Toen kwam het idee op om dit beeld op zijn graf te plaatsen, maar al snel kwamen we tot de conclusie dat een dergelijk graf niet bij zijn ingetogen aard paste. Het zou wèl een goed idee zijn om het aan de parochie te schenken, en dat was wat er dus gebeurde.

Sokkel

steen gearriveerd voor sokkel OvergaveIk bestelde een zuil van Anröchter Grünstein (dolomiet) voor dit beeldje. Mijn moeder had het gevoel dat het goed hoog moest staan om de beweging te versterken, en ik kan alleen maar zeggen dat ze gelijk heeft gehad. Ik ben een halve dag bezig geweest met alle voorbereidingen: schuren, gaten boren, beeld van het oude voetstuk halen, gaten boren en tappen in het brons, pennen verlijmen, boormal maken, spullen bijeen zoeken en meer. De sokkel staat op twee dikke roestvrijstalen pennen en ook het beeld is op die manier verankerd.

Polijsten of juist niet?

Deze dolomiet, of eigenlijk Anröchter Grünstein, is vrij grijzig als je hem eerst schuurt of polijst. Maar naarmate hij langer buiten staat wordt hij steeds meer prachtig lichtgroen. Je kunt het natuurlijk polijsten, zoals je kunt zien aan mijn beeld ‘Varens’, maar in dit geval heb ik het alleen maar opgeschuurd tot korrel 200, zodat de zachte structuur goed tot zijn recht komt, en niet het beeld zelf gaat overheersen met een strakke donkergroene glans.

Een heel gewicht

plaatsing beeld OvergaveDeze sokkel weegt ongeveer 250 kilo, maar met wat handigheid en de juiste spullen kun je die net zoals de oude Egyptenaren verplaatsen. Hefboomwerking en rolletjes. Ik had gelukkig hulp van de gebroeders Stroet die ook nog eens een platte kar meenamen, dus binnen een half uur stond het geheel overeind.

Het beeld staat in het midden van een groen grasveld, dat ook zelf nog ruim een meter boven de omgeving ligt. Het veld is bedoeld als extra plek voor eventuele graven. Met de sokkel van 1 meter 60 erbij steekt het beeld een heel eind boven de omgeving uit en zo versterkt de zuil de intentie van het beeld en de beweging van de vrouw: het loslaten van de vlinder, de ziel die verder gaat op zijn nieuwe ontdekkingsreis. Het beeld steekt hierdoor ook goed af tegen de lucht en de dijk erachter.

plaatsing beeld OvergaveVoor mij was het ook een bijzonder moment, omdat er eigenlijk die dag heel veel bij elkaar kwam. Het beeld van mijn vader heeft zo’n sterke symbolische functie voor de zielenreis en het was bijna Allerzielen en Allerheiligen. Ook voelde het sterk of het beeld voor die plek gemaakt was en de dag was perfect: mooi weer, niet ingetogen en verstild maar iets van een blij besef dat het hierna niet afgelopen is, alleen maar de volgende stap in onze reis. Overgave hoeft niet zwaar te zijn! Mooi hoe alles bij elkaar kan komen.

Meer over zijn leven

Beeldhouwers Jan en Koen van Velzen roeienEen tijdje geleden heb ik een eerste artikel gedeeld over het leven van mijn vader. Ik zou er nog wel vijf kunnen schrijven, merkte ik later. Maar eigenlijk past dat niet in het blog en daarbij is er zoveel materiaal dat het een steeds groter project zou worden. Daarom zijn we nu bezig met het uitwerken en afdrukken van zijn memoires, waarin we hopen een heleboel foto’s van hemzelf en zijn werk te kunnen verwerken. Op dit blog zal ik nog één artikel wijden aan wat ik van hem heb geleerd als beeldhouwer. Ook ben ik inmiddels al begonnen aan zijn grafsteen, want we zijn het eens geworden wat het dan wel moet worden. Daarover later meer.

Galerij

Hieronder vind je een fotoreeks van het plaatsen van de sokkel en het beeldje ‘Overgave’. Mijn moeder wilde eigenlijk niet op de foto, maar als schenker van het beeld heeft zij voor mij die plek wel verdiend. Met dank aan Gerda Schutte voor het merendeel van de foto’s.

Beeldhouwerijblog.nl is het blog van Koen van Velzen, beeldhouwer in steen en brons. Zie ook mijn website: beeldhouwerijvanvelzen.nl

Volg me op Instagram↑
en op Twitter↑
en op YouTube↑

Beeld van Paus Leo de Grote, deel twee

in het voegvlak bevinden zich twee rvs pennen van 20 mm dik. Beeld van Paus Leo de Grote

1 Beeld uit twee delen

het boven- en onderlijf van het beeld van Paus Leo de Grote zijn voorgezaagdHet werk aan het beeld van Paus Leo de Grote verloopt veel voorspoediger dan ik had verwacht. Toen ik aan de beoordelingscommissie en aan mijn collega’s uitlegde hoe ik van plan was om het beeld uit twee delen te gaan maken, vonden de meesten het maar een gewaagde aanpak. Het beeld moet namelijk uit twee delen gemaakt worden, zoals ik al eerder uitlegde in het vorige artikel en het artikel over het soortgelijke beeld van Thomas van Aquino.

In het origineel staan de steenlagen verticaal, maar voor de kopie wenste men de lagen horizontaal. Omdat er geen blokken Udelfanger zandsteen bestaan die hoog genoeg zijn, moet het dus uit twee stukken gemaakt worden. Waar leg je dan de naad? Een eerste voorstel was …Lees het hele artikel…