Restauratie Eusebius weer op gang

←Lees hier het eerste bericht over deze restauratie

Goed nieuws! Er is weer budget voor de restauratie van de Eusebiuskerk in Arnhem. Vandaag kwam er een persbericht naar buiten dat de gemeente en provincie geld beschikbaar hebben gesteld voor een overbruggingsperiode van een paar maanden, en de verwachting is dat het met de verdere restauratie ook goed zal komen. Daardoor kan ik nu berichten dat ik de komende maanden druk zal zijn met het hakken van een hele partij nieuwe luchtboogbeelden voor deze kerk. Hieronder een bericht over de eerste twee die Stide en ik gemaakt hebben.

Luchtboogbeelden voor de Eusebius

het voorzagen van een luchtboogbeeldje

De Sint-Janskathedraal in ‘s-Hertogenbosch is bij veel mensen in Nederland bekend. Vrij recent is aan die kerk ook veel aandacht geweest voor de luchtboogbeelden: in het kader van het Jeroen Bosch-jaar is er een steiger naar de dakgoot gebouwd waardoor eenieder met eigen ogen de beroemde luchtboogbeelden kan bekijken, onder de noemer ‘een Wonderlijke Klim‘.

Minder bekend is echter dat er nog een kerk in Nederland is waarvan de luchtbogen van oudsher bedekt zijn met luchtboogbeeldjes: de Eusebiuskerk in Arnhem. Deze kerk komt momenteel vooral in het nieuws omdat de restauratie het financieel moeilijk heeft. Maar ik heb goede hoop op een positief verloop van de verdere restauratie.

Veel van de kerk en toren is door bombardementen en beschietingen in de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd geraakt, waardoor er na de oorlog enorm veel nieuw werk gemaakt moest worden.

Stide Vos kopieert een luchtboogbeeldje

Op de luchtbogen van de Eusebius hebben altijd al beeldjes gezeten, maar na de oorlog was er zo weinig meer van terug te vinden en moest er in korte tijd zoveel gemaakt worden, dat de beeldhouwers veel vrijheid kregen om in eigen stijl nieuwe figuren te bedenken en uit te werken. Zo valt nu de tijdgeest van de jaren vijftig en zestig goed af te lezen aan de beeldjes.

Vervallen tufsteen vervangen door Muschelkalk

ook het steenhouwwerk aan de profielen hoort bij de opdracht

Zoals ik in dit artikel op mijn blog al eerder beschreven heb, werd er in de wederopbouwperiode gekozen voor de Ettringer tufsteen. Helaas is dit in de loop der jaren een ongelukkige keuze gebleken: de Ettringer tuf reageert slecht op wisselingen in vocht en temperatuur en begint na een aantal decennia uiteen te vallen.

Om het unieke karakter van de kerk te behouden is ervoor gekozen om de beelden te kopiëren in nieuwe steen. In het verleden is al eerder geprobeerd de beeldjes te bewaren door conservering, maar ook dat heeft helaas niet goed uitgepakt: de tufsteen bleef uiteenvallen. Dat zou gevaar opleveren voor omstanders. Dan toch maar liever vervangen.

Kopiëren

Nu zijn mijn collega Stide Vos en ik begonnen met het hakken van de eerste beeldjes in Muschelkalksteen, een grove kalksteen die goed bij de vormgeving en afwerking van de oude beeldjes past. De beeldjes waar we mee begonnen zijn waren nog in vrij goede staat; alleen de grote gele bimsplekken waren uitgespoeld. Mocht er in de toekomst geld komen voor meer beeldjes, dan zitten er ook enkele tussen die helemaal hersteld en gereconstrueerd moeten worden voordat we kunnen kopiëren, en er zijn er zelfs een paar helemaal verdwenen.

de luchtbogen lopen onder een schuine hoek, vandaar dat de beeldjes wat voorover gebogen zitten

Met de kopieerzaag die ik heb staan kunnen we de beelden voorzagen en daarna hakken, detailleren en voorzien van een afwerkingsslag. Op de foto’s is telkens het origineel in tufsteen te zien naast de kopie in wording in de nieuwe Muschelkalksteen. Door het zo aan te pakken kunnen we snel en efficiënt werken, en zelfs een stuk voordeliger dan een computerscan in combinatie met een CNC-frees.

Ik heb al eerder beeldhouwwerkjes mogen maken in het kader van de restauratie van deze kerk: lees hier het archief van artikelen daarover op dit blog.

naar de volgende 7 luchtboogbeelden→

Beeldhouwerijblog.nl is het blog van Koen van Velzen, beeldhouwer in steen en brons. Zie ook mijn website: beeldhouwerijvanvelzen.nl