Een van de laatste van de 10 kraagstenen voor de Zuid- en Noordzijde van de toren van de Eusebiuskerk op 23 meter hoogte was dit gevleugelde vogelbeest. Hij zit wat gedrongen in zijn hoekje en spreidt daar zijn klauwen en zijn vleugels. Dit stuk was oorspronkelijk gehouwen in 1954 door John Grosman, die ook een tweetal luchtbogen heeft versierd met beeldjes. Zijn zeven bazuinengelen uit de Apocalyps heb ik eerder al onder handen gehad; lees het verslag hier↑.
Stijlkenmerken
Grosman heeft deze beeldjes indertijd vlot gehouwen in de oorspronkelijke tufsteen, en de beitelslagen waren van dichtbij nog goed te herkennen. Ik heb deze stijl niet gewijzigd. Stide en ik waren het er over eens: als je zo nodig je eigen stempel op dit werk zou moeten drukken en dingen gaat wijzigen, dan doe je deze stijl geweld aan, je doet afbreuk aan een tijdsbeeld en je zult ofwel met iets totaal anders eindigen of met iets dat kant noch wal raakt, dat vleesch noch visch is. Dus ik heb met veel genoegen dit figuurtje vrij nauwgezet gekopieerd. Ik heb de groep indertijd nog ter plekke aan de toren kunnen bekijken en daar was duidelijk te zien dat deze vijf van Grosman een samenhangend geheel vormen, ook al kan ik de betekenis ervan niet duiden. De meeste van de vijf figuren hebben een vrij driehoekig, plat gezicht dat dicht op de oorspronkelijke oppervlakte gehouwen is, en zijn voorzien van vleugels.
Poten en vleugels
Dit vogelbeest was een klein beetje beschadigd. Hij miste een klauw aan zijn rechterpoot en er was wat oppervlakteschade. Ondanks dat hij er nog goed uit ziet wordt hij vervangen omdat deze Ettringer Tufsteen nu al tekenen van verval begint te tonen zoals piepkleine haarscheuren, die onvermijdelijk in de komende decennia gevaar gaan opleveren dat er stukken omlaag gaan komen. Ook is het origineel nu nog duidelijk afleesbaar, dus eenvoudig getrouw te kopiëren. Er zijn beeldhouwwerken aan de Eusebiuskerk die nu al uiteen vallen en onderdelen missen. Dat vereist dus dat er een reconstructie gemaakt wordt voordat er een kopie gehouwen kan worden.
Zoals gezegd heb ik dit vogelbeest redelijk secuur gekopieerd, behalve dan dat ik de vleugels iets dunner heb uitgevoerd. Muschelkalk kan iets fijner gedetailleerd worden dan tuf en is ook sterker, zodat ik vaker dingen iets ranker kan uitvoeren dan het origineel. Naar mijn mening doet dit verder geen enkele afbreuk aan de voorstelling van het originele beeldhouwwerk.
Punteren of frezen…
het voorzagen van een luchtboogbeeld op de kopieerzaagmachine
Er zijn natuurlijk methoden om dit beeldhouwwerk nog veel exacter te kopiëren. Ik kan het met een punteerapparaat tot op de millimeter opmeten en nahakken in nieuwe steen. Of ik kan het vogelbeest met plastilineklei helemaal puntgaaf bijboetseren, dan laten scannen met een 3D-scanner, en dan laten uitfrezen in een nieuw blok steen met een CNC-vijfassige freesmachine. Het mag duidelijk zijn dat aan deze methoden naast het voordeel van accuratesse ook een aantal nadelen hangen zoals langere levertijd en veel hoger prijskaartje. Een CNC-frees kopieert elk putje, dus moet ieder model ofwel puntgaaf worden voorbereid of je moet een ruime marge houden boven het uiteindelijke bewerkte vlak. Dit zijn ook kostbare machines, dus dit freeswerk is ook niet gratis. Tegen de tijd dat de scan bewerkt is en de robot en de steen er klaar voor zijn, ben ik al rond met voorzagen. Ook komt er geen verder tussentransport bij.
Daarom is mijn kopieerzaag voor de luchtboogbeeldjes een perfecte tussenoplossing: ik kan snel heel veel steen nauwkeurig verwijderen, en tegen lage kosten. Toch is er weinig voorbereiding van het origineel nodig en houd ik net zoveel marge over als ik van tevoren heb ingesteld. Helaas kan ik deze machine voor de kraagstenen niet goed gebruiken omdat deze figuren zijn ingebed in strak steenhouwwerk. Ik mag niet het risico lopen dit te beschadigen met een ietwat uitgeschoten zaagsnede. Bij de luchtboogbeelden is dit risico nagenoeg niet aanwezig, omdat deze rondom gezaagd moeten worden. Vandaar dat ik dit vogelbeest en al zijn andere broertjes uit de hand heb opgemeten met behulp van passers en profielmallen.
