Onlangs heb ik, samen met medewerker Gerard van Esveld, een muur in Amersfoort voorzien van zandstenen afdekkers.
Deze video’s zijn gemaakt door Rob Lampe, die reportages maakt voor Amersfoort Gezien. Hij woont in de Westerstraat in Amersfoort, waar in 1945 een foute politieman is doodgeschoten door het verzet. Als vergelding zijn toen even verderop aan de Appelweg tien gevangenen uit Kamp Amersfoort geëxecuteerd. De muur waar dat plaatsvond is daarna ingericht als monument, mogelijk gemaakt door een gift van de dokter die daar woonde. De kogelgaten zijn nog goed te zien.
De teksten en de krans zijn indertijd gehakt in Bentheimer zandsteen. Deze steensoort kan honderden jaren goed blijven, maar het geheel had wat onderhoud nodig. Er was wat zoutuitbloei en een aantal voegen zat los. Ook was de tekst op sommige plaatsen achteruit gegaan door regen, maar vooral door het reinigen van graffiti met hoge druk. Er waren al eerder deskundigen bij geweest, die constateerden dat de zoutuitbloei niet al te ernstig was en dat een voorzichtige reiniging zou volstaan. Wel werd aanbevolen om een goede afdeklaag te maken van dezelfde steensoort.
In maart was ik al eerder bij de muur geweest om deze te reinigen. Omdat ik nog herstellende was van een fikse wond in mijn onderarm heeft mijn zoon Joram mij toen geholpen.
De oude afdekking van de muur bestond uit een zogeheten ‘rollaag’, een rij bakstenen op hun kant. Tegen indringers was er een reeks glasscherven ingebed in cement op aangebracht. Misschien effectief, maar mooi is anders. Het werkte ook niet goed voor de muur zelf; deze was onder de rollaag kletsnat en het voegwerk had er flink onder te lijden.
Ik heb voor de nieuwe afdekking twaalf zandstenen stukken besteld van zestig centimeter lang, met dezelfde afmetingen als de oude rollaag, om het te laten aansluiten bij de resterende bakstenen aan weerszijden. Die heeft de steenleverancier in Duitsland al voor mij op maat gezaagd. De vierkante poerafdekkers heb ik wel zelf in profiel gehakt, omdat de aansluiting van elk stuk anders moest worden. Aan de onderzijde heb ik een geultje aangebracht (een waterhol), dat ervoor zorgt dat het water niet langs de muur stroomt maar op die plek stopt en naar beneden druppelt.
Gerard en ik hebben de oude rollaag weggehakt en eerst de poerafdekkers gesteld, waarna we de tussenliggende delen er passend tussen hebben gemaakt. Het is een oude muur die ook nog een klein beetje rond loopt, dus alles moest in het werk aangepast worden.
Waarom heb ik als beeldhouwer dit werk gedaan en niet bijvoorbeeld een metselaar of een steenhouwerij? Ik werd gevraagd of ik de reiniging wilde doen, en van het een kwam het ander. Het is een plaatselijk project, iets voor iemand met ervaring met zandsteen, en er zat wat hakwerk aan. Omdat ik daar zelf vlakbij heb gewoond en het monument erg goed ken had ik er veel affiniteit mee.
Vaak hangt er veel verdriet op zo’n plek, veel zwaarte van onverwerkt leed. Ik hoop dat ik met het opknappen en een positieve werkinstelling iets positiefs heb kunnen bijdragen aan de hele sfeer van dit monument.
In de eerste video is vanaf 5:00 minuten mijn collega Stide Vos nog te zien, die in het atelier naast mij werkt aan een reeks beelden voor de Latijnse school in Nijmegen. Hij kopieert oude beelden van Baumberger steen in nieuwe Obernkirchner zandsteen.