-als de diashow niet goed zichtbaar is, klik dan hier-
Vanmorgen was ik in Heemstede om een beeld op te halen uit het gebouw van College Hageveld. Het betrof een Heilig Hartbeeld, een afbeelding waarop Jezus wordt weergegeven met zijn hart omgeven door een stralenkrans.
Hageveld
College Hageveld bestaat dit jaar 200 jaar. Honderd jaar geleden hebben de leerlingen bij het honderdjarig bestaan, toen dit nog een kleinseminarie was met een internaat, dit Heilig Hartbeeld aan de school geschonken. In 1967 werd Hageveld een college en later een atheneum. Ergens tijdens alle veranderingen in die laatste vijftig jaar is het beeld van Jezus in een hoekje in de kelder beland. Hij stond met zijn minst kwetsbare kant naar de open ruimte, maar het leek net alsof hij stout was geweest en in de hoek moest.
Gelukkig is daar nu verandering in gekomen: bij de voorbereidingen voor het 200-jarig bestaan ontstond het plan om het geschenk van de leerlingen van honderd jaar geleden nu, door de ouders van de huidige leerlingen gedragen, te laten restaureren. Het beeld was namelijk op diverse plaatsen beschadigd en er ontbrak een hele hand, en aan de andere kant misten alle vingers.
Uit de kelder
Maar eerst moest Onze Lieve Heer uit de kelder komen. Zo’n beeld van Franse kalksteen weegt al gauw een paar honderd kilo en vooral dit beeld is vrij massief vanwege alle draperieën. Toen ik de eerste keer langskwam heb ik dan ook goed gekeken hoe we het beeld moesten verplaatsen. Het is niet iets dat je met twee man eventjes plat kunt leggen, dan krijg je ongelukken.
Daarom had ik pallets meegenomen. We hebben het beeld iets gekanteld, er een plaatje triplex onder gelegd, drie pallets erachter gezet en zo konden we het beeld achterover kantelen op de pallets zonder iets te hoeven tillen. ‘Wat je met oliedruk kunt doen, moet je niet met bloeddruk proberen’, zegt een kennis altijd. Dat geldt ook voor simpele hefboomtechniek. Nu lag het beeld al half op de pallets. Een paar rolletjes eronder, nog even verschuiven en hij lag al keurig op zijn plek. We hebben het beeld met spanbanden op de pallets vastgezet, en met een palletwagen uit het kelderhok gereden. Hij paste nèt door de deur. Met een fikse duw reden we de fietsenhelling op, de kraan hielp het beeld over een steile drempel en toen was het nog alleen maar hijswerk om het om de vrachtwagen te takelen. Als ik dat van tevoren zo bedenk, heb ik er wel vertrouwen in dat het goed komt, maar het is altijd weer een opluchting als het zo soepel verloopt als nu. Uiteraard moet er niets beschadigen, en al helemaal niet aan iemand die komt helpen. Daarom is een goede planning van groot belang.
Restaureren
De komende weken ga ik het beeld herstellen. Ik ga van dezelfde kalksteensoort nieuwe handen hakken, en die maak ik passend in de bestaande mouwen van het beeld. Ik zal ze nog niet vastzetten, omdat de vingers redelijk kwetsbaar zijn. Pas als het beeld op zijn plek staat zet ik de nieuwe handen in de mouwen vast, zodat er geen transportschade kan voorvallen. Verder zal ik de beschadigde plekken repareren met speciale restauratiemortel voor deze steensoort. Gelukkig is het gezicht nog in hele goede staat.
Slaoliestijl
Het beeld is in 1917 gehouwen in Franse kalksteen, vermoedelijk Brauvilliers of anders de bijna identieke Savonnières. We dachten eerst aan Euville, maar die is wat grover en harder. Deze vergissing heeft te maken met het uitspoelen van de kalksteen, waardoor deze iets ruwer werd in de laatste honderd jaar. Het is een heel gestileerde vormgeving, waar iets van late Jugendstil in te herkennen valt. ‘Slaoliestijl‘, werd er neerbuigend gezegd over bijvoorbeeld de kunst van Jan Toorop. Het is een typisch katholieke vormgeving uit die tijd, waarmee het beeld duidelijk een link legt naar de geschiedenis van de school als seminarie en naar de periode waarin het gemaakt werd. Het beeld komt straks in de school te staan, op de plek waar vroeger het altaar van de schoolkapel stond. Zo is het cirkeltje met het verleden rond: indertijd geschonken door de leerlingen en nu door ouders van leerlingen in ere hersteld.
(Met dank aan rector Wille Straathof voor de foto’s!)
Ik wil wel de eerste zijn die dit leuk vindt en reageert. Ik ben leerling en leraar van Hageveld geweest en herinner me nog goed hoe wij elke morgen bij onze ochtend’courtjes’ het beeld passeerden. De surveillant controleerde dan of we niet ‘pumden’, maar Jezus vond alles goed. Waar is de ondertekst gebleven met ‘alumni laeti libentes’? Dank aan restaurateur Koen van Velzen uit mijn geboorteplaats Onderdijk! Gerard Weel (Hoorn)
Dag Gerard, ik herkende je naam natuurlijk onmiddellijk. Dank voor je reactie. Wat is Pummen? Ik wist niet dat je een Hageveldenaar geweest was, maar leuk om zo’n link te ontdekken.
Wordt vervolgd met een update over de eigenlijke restauratie. Groet,
Koen
Koen!
Hageveld had -net als Westfriezen- een heel eigen groepstaal. En zijn nog hele lijsten van bewaard gebleven. ‘Pummen’ was een soort eufemisme voor ‘je handen warmen aan je genitaliën via je broekzakken’. Dat mocht natuurlijk niet, maar dat deed je als het buiten koud was.
Gerard Weel
Ach ja, boys will be boys…
Hallo Koen,
In je verhaal omschrijf je dat je gebruik maakt van speciale restauratiemortel voor deze steensoort.
Ik ben een beeld van speksteen aan het maken van mijn overleden hond en kom op de kop een stukje tekort.
IK dacht zelf om polyester hars plus een harder en als vulmiddel speksteen vijlsel te gebruiken.
Mijn vraag is, heb ik de juiste keuze gemaakt of heeft u voor mij een andere advies waarmee ik kan werken.
Jan van Eerden Heerhugowaard
Dat is eigenlijk voor speksteen nog niet zo’n gek idee, Jan. Voor kalksteen werkt dit niet omdat het gelijmde deel veel dichter, harder en donkerder is dan de rest. Daarom heb ik daarvoor die mortel. Maar voor speksteen dat je later gaat schuren en polijsten kan dit misschien wel. Ik zou eerst een proefstuk maken. Nog beter zou zijn om het niet met polyester te doen, maar met epoxylijm. Je moet er behoorlijk veel poeder in verwerken. Aan de hand van je proef kun je zien hoeveel je maximaal en minimaal kunt toevoegen. Speksteen is wat vettig, dus ik hoop dat het goed hecht. Veel succes!