Hardstenen familiewapen

Ik ben vrolijk verder gegaan met de volgende opdracht, weer een hardstenen familiewapen deze keer. De vorige was een kleinere steen met alleen het schild. Dat vroeg om iets meer aandacht voor de vorm van het schild, om de voorstelling interessant te maken. Maar dit wapenschild is van zichzelf al heel uitgebreid door de helm, de dekkleden en het helmteken. Ik houd van diep uitgewerkte wapenstenen, en deze is geen uitzondering: de totale diepte van het reliëf wordt acht centimeter.

De klant woont in België en heeft een huis gerenoveerd waar al een gedenkplaat van Belgisch hardsteen in aanwezig is. Vandaar dat deze gevelsteen dezelfde maat krijgt, 41 x 66 cm. Het is natuurlijk een vrij langgerekte maat, terwijl het eigenlijke wapen een min of meer vierkant vlak beslaat. Daardoor is er onder het wapen nog ruimte voor een latijnse tekst. Daar kom ik volgende week aan toe.

De ruwe vorm

Ik ben begonnen met eerst maar eens de tekening over te zetten op de steen. Daar doe ik nooit moeilijk over: ik plak de print op de steen en hak de lijnen in de steen, dwars door het papier heen. Hopla.

Van houtsnijders heb ik geleerd dat het handig is als je eerst de contouren figuurzaagt. Dan heb je dat alvast staan en kun je daarop blijven vertrouwen. Nu is dat in steen, en zeker in Belgisch hardsteen of arduin zoals de Vlamingen zeggen, wat moeizamer, maar het blijft een goed plan. Met de boor kon ik ook binnenin op een aantal plaatsen de vorm en de diepte van het fond (de achtergrond) vastleggen.

Foutmarges inbouwen, of juist niet te veel?

Het voorhakken van een reliëf is toch een beetje anders dan van een vrijstaand beeld. Bij een beeld is het handig om wat ruimte te sparen voor als je een fout maakt. Dat wil zeggen dat je zorgt dat je bij het voorhakken nog niet gelijk alles helemaal vastlegt, zodat je bijvoorbeeld ledematen nog een stukje kunt verleggen als het niet helemaal naar je zin is. Bij een reliëf is dat niet handig. Je blijft eeuwig zoeken waar al die frutsels nu uiteindelijk moeten komen als je niet hele harde kaders aanbrengt. Door de onderdelen zuiver haaks naar beneden tot op de ondergrond te hakken, blijft tot op het einde de plek van elk onderdeel bewaard, ook als je de hoogte ervan met een grof tandijzer gaat vormgeven. De speelruimte die je altijd nodig hebt als beeldhouwer zit ‘m in dit geval in de diepte. Je kunt immers een slecht stuk steen tegenkomen, of je maakt een hakfout. Bij een reliëf kun je zonder al te veel schade vaak nog wat dingen een stukje dieper leggen.

Volumes indelen

Ik heb er al eerder over geschreven: de volgende stap is het bepalen van de hoogten van de verschillende onderdelen. Hier is het de helm die het meest uit zal steken. Ik wilde de dekkleden links en rechts lager houden dan de helm, het schild moet onder de helm vallen en dus ook lager liggen, en het allerlaagste punt zijn de punten van de dekkleden en vooral het helmteken.

Die indeling maak ik gewoon op het oog. Ik pakte de haakse slijper en zaagde vlotweg de vlakken van de dekkleden een slag lager. Vervolgens tekende ik het schild weer af, hield rekening met de voorstelling op het schild, en zette de juiste bolling erop.

Gelukkig had ik ooit een keer precies zo’n helmpje gemaakt in dolomiet, en die hing nog aan de muur. Met dat stuk ernaast was het helemaal simpel om de helm vorm te geven.

Spelen

Toen ik die onderdelen er eenmaal in hoogte had opgezet, kwam het leukste deel. Dit is waarom ik zo van familiewapens houd. Het spijt me voor de klanten, maar ik heb eigenlijk niets met familiewapens an sich. Voor mij is familie wel belangrijk, maar ik ben niet zo bezig met voorouders en nageslacht. Veel verder dan dankbaarheid voor wat ze me hebben meegegeven en voor wat zij voor moois zij nog gaan brengen gaat het bij mij eigenlijk niet.

Maar het máken van deze wapenreliëfs vind ik helemaal leuk! En dat komt door het lijnenspel en alle beweging in de voorstelling. De strakke vormen van de helm en het schild, met als contrast de zwierige bogen van de dekkleden… het is voor mij iedere keer weer spelen met lijnen en volumes. Daarom maak ik ook nooit een model van deze dingen. Ik begin gewoon, en laat de lijnen me leiden naar de vorm. Het moet natuurlijk wel enigszins symmetrisch worden, dus ik hak meestal eerst de ene kant en doe dan hetzelfde gespiegeld aan de andere kant.

Halverwege: afwerken

Als alle vormen er zo ongeveer opstaan komt het detailleren en afwerken van het hardstenen familiewapen. Daar gaat meestal de meeste tijd in zitten. Ik heb het schild een beetje getailleerd om het wat speelser te maken, en het ook een goeie bolling gegeven om er spanning aan te geven. Maar alles moet wel strak worden, anders is het een rommelig geheel en ook niet goed af te lezen. Dus de komende week ben ik nog een hele tijd bezig met strak en scherp maken, en met de letters hakken. Ook moet de lijst nog strak gemaakt worden.

Lees verder in het volgende bericht↑

-hieronder de timelapse in dia’s. Klik op een foto voor de galerij-

Beeldhouwerijblog.nl is het blog van Koen van Velzen, beeldhouwer in steen en brons. Zie ook mijn website: beeldhouwerijvanvelzen.nl

Volg me op Instagram
en op Twitter
en op YouTube