Ons eerste werk aan de Domtoren
In Utrecht is de restauratie van de Domtoren in volle gang. Ook wij ontkomen er niet aan en zullen hiervoor een hele partij ornamentwerk gaan leveren. In oktober kregen we de eerste stukken binnen: drie grote kruisbloemen voor de Domtoren. Ze komen te staan op de balustrade bovenin, op ongeveer 100 meter hoogte. Deze drie kruisbloemen hebben we verdeeld onder Serge, Jelle en mijzelf. Binnenkort krijgen we 16 grote kantbloemen. Jelle en ik zijn al eerder de toren op geweest om een aantal proefornamenten te hakken, lees hierover een kort stuk in het jaaroverzicht van 2019.
Nauwgezet kopiëren
De oude kruisbloemen waren gemaakt van een Franse kalksteen, maar dit type is nu niet meer te krijgen omdat de groeve gesloten is. Deze kopieën werden daarom gemaakt in de Engelse Portlandsteen. De bloemen zijn 80 x 80 cm breed en ongeveer even hoog.
Dat is een bewerkelijk klusje waarin drie weken werk gaat zitten, en dan moeten ook nog de staarten eraan gemaakt worden, waar dat vroeger gewoon uit twee losse delen was. Omdat dit de eerste ornamenten waren die wij voor de toren maken, wilde de bouwcommissie zeker weten dat de oude kwaliteit behouden bleef. Met name over de manier van oppervlaktebewerking was enig overleg nodig. Vandaar dat er twee keer een bezichtiging is geweest waarbij alle details besproken werden. Op de toren komen straks alle onderdelen bij elkaar te staan, waar ze nu in twee afzonderlijke ateliers en door drie verschillende beeldhouwers gemaakt worden. Om er toch een eenheid in te behouden is dit overleg nodig.
Waarom vervangen?
De oude kruisbloemen van de Domtoren zien er eigenlijk nog best goed uit. Maar bij nadere beschouwing valt te zien dat er scheuren in komen en dat de steen op zijn eind loopt. Deze ornamenten zijn gehouwen in de jaren 1903 tot 1911 en zijn dus ruim 100 jaar oud. Van deze kalkstenen is bekend dat ze na 100 jaar in ons klimaat wel zo’n beetje op hun eind zijn. Ze staan op grote hoogte en als er dan een klein stukje naar beneden valt, waar altijd veel mensen rondlopen, dan kan dat dodelijk zijn. Daarbij is een uitgangspunt voor deze restauratie dat de volgende grote beurt pas weer over 50 jaar zal zijn en dat deze restauratie dus 50 jaar moet meegaan. Dat wordt dan wel heel spannend voor deze oude kruisbloemen.
Stijve vormgeving
Deze kruisbloemen voor de Domtoren zijn indertijd onder streng regime gemaakt en bijna geometrisch strak uitgevoerd. Dus voor ons lag de opdracht om dit werk even nauwgezet na te maken en onszelf weinig vrijheden te veroorloven. Het viel me op dat de hele bloem strak ingebed lag in het oorspronkelijke blok steen. De massa’s volgden dit blok nog steeds en vanonder een flauwe hoek valt goed te zien dat alle hoogste punten in één vlak liggen en alleen de bladranden enigszins golven. Echte gotische hogels zijn vaak veel losser en maken soepele bewegingen die lastiger te volgen zijn, maar deze neogotische ornamenten zijn vrij wetmatig en stijf opgezet. Dat maakt het ook een stuk makkelijker om te kopiëren: met een plastic sjabloontje kun je al heel veel van de vormen overnemen.
Galerij
Hieronder een foto-impressie van mijn werk aan de kruisbloemen voor de Domtoren.
Links
- De restauratie van de Domtoren
- Al je vragen over de restauratie van de Domtoren beantwoord
- Artikel National Geographic: De domtoren: een restauratie op niveau
- Restauratie Domtoren van start (nu.nl)
- Website gemeente Utrecht over de Domtoren
- Onderzoek en werkzaamheden aan de Domtoren
- Restauratiearchitect Rothuizen uit Middelburg
- Restauratieaannemer Nico de Bont uit Vught- Domtoren
- Restauratiesteenhouwerij Slotboom Steenhouwers uit Winterswijk