de steenhouwer heeft prachtig werk geleverd. Waar de ornamenten moeten komen zitten nu nog blokjes
-naar het eerste bericht over deze restauratie-
Terwijl ik wacht op de steen voor de valk uit Franeker loopt het andere werk intussen gewoon door. Op dit moment heb ik een zandstenen baldakijn onder handen van de Sint-Janskathedraal in ‘s-Hertogenbosch. Een baldakijn is een soort koepeltje waaronder een heiligenbeeld hoort te staan.
een baldakijn van portlandsteen voor drie beelden, dat ik eerder hakte voor de Sint Jan. In dit geval heb ik wel zelf het steenhouwwerk gedaan
Ik heb eerder al twaalf jaar lang meegewerkt aan beeldhouwwerk voor deze kathedraal, van 1999 tot 2010. In die periode heb ik van alles onder handen gehad, van heiligenbeelden en schildknapen, van consoles, waterspuwers, kantbloemen, hogels en kruisbloemen tot reliëfs en engelen. En ook twee baldakijnen voor de sacramentskapel.
uiteindelijk komt zo’n ding er zo uit te zien
Maar dat was aan de andere kant van de kerk, en die staat er nu goed bij. Voor het groot onderhoud worden nu een aantal geveldelen onder handen genomen en verweerde natuursteen wordt vervangen, waaronder die kantbloem van laatst en ook dit baldakijn dus.
Vandaag vroeg iemand me of ik zo’n blok zelf maak en ook zelf de steen bestel. Dat had gekund, maar bij zo’n restauratie verloopt het allemaal in onderdelen. Eerst komt de restauratieaannemer, die dit oude blok zorgvuldig losmaakt uit het omringende werk (er is natuurlijk al een heel traject aan voorafgegaan, maar om het eenvoudig te houden sla ik dat maar even over). Het blok gaat naar de tekenaar bij de architect, die het helemaal opmeet en in AutoCad-tekeningen reconstrueert. Alle ornamenten erop worden als blokjes getekend. Van die tekeningen worden bij de steenhouwerij op kunststoffolie profielsjablonen geprint, die de steenhouwer gebruikt om stap voor stap een nieuw vierkant stuk steen om te toveren tot een baldakijn. Dan pas komt het bij mij terecht (of een collega natuurlijk). Die steen komt natuurlijk uit een berg, en niet zoals veel mensen lijken te denken uit een gieterij.
een detail van een van de CAD-tekeningen voor het baldakijn
Dat stuk steenhouwwerk komt dan op mijn erf te liggen en overal waar ik bloemetjes moet hakken zijn er blokjes steen overgelaten. Ik moet (meestal in overleg) naar aanleiding van het oude werk die bloemetjes zien te reconstrueren, dat wil zeggen terug proberen te halen wat het ooit geweest moet zijn, in plaats van die druipkaars. Zodra ik weet wat het moet worden maak ik van al die blokjes weer ornamenten.
van deze hangende delen moeten ineengeknoopte bladvormen gemaakt worden met een soort knop eronder
In dit geval zijn de toten het lastigste onderdeel. Toten zijn hangende ornamentjes, en in dit geval moeten er vijf van die onderdelen gehakt worden onderaan het blok. Drie daarvan hangen zelfs rondom vrij en ik weet nog niet hoe ik die moet gaan hakken. Misschien dat ik het blok in de takel hang en zelf eronder ga staan werken om de binnenzijde te maken.
de (vierkante) toten zijn onderaan op dit baldakijn goed te zien
De steen voor dit stuk is Udelfanger zandsteen. Ik werk voor het eerst met deze steen; meestal is het Bentheimer. Elke steensoort heeft zo zijn voor- en nadelen. Ik merk dat Udelfanger erg makkelijk is om in te werken, en ook om alles heel erg strak en mooi af te werken. En dat is precies wat ze in de neogotiek ermee deden: alles was helemaal doorgepoetst en uitgewerkt, bij het enge af. Eerlijk gezegd houd ik daar niet altijd van. In de tijd van architect Pierre Cuypers was dat mode, en als je daarvan teveel bij elkaar ziet is het een kille boel. Ik word altijd een beetje naar van het interieur van bijvoorbeeld Kasteel Haarzuilens. Zoveel details, en alles perfect uitgewerkt maar zonder emoties. Brr.
Maar goed, hiervoor moet het dus ook vrij scherp getekend zijn, en Udelfanger leent zich daar uitstekend voor. Ik laat je later wel zien hoe het geworden is.
de eerste bloemetjes zitten erop
het oude baldakijn is sterk verweerd