Tien tips voor beginnende beeldhouwers-2: van ontwerp naar steen

←Klik hier voor de eerste tien tips voor beginnende beeldhouwers in steen-

stenen beeld in wording en model. klik op de foto voor de link naar het eerste artikel over dit beeld

Lezers van mijn blog weten het misschien al: ik heb een hekel aan meten. Met meten bedoel ik dan met een duimstok of een rolmaat een afstand opmeten, dat onthouden en reproduceren op het blok steen.

Ik hou er echt niet van om getallen te moeten onthouden. Dat kan anders

Ik raak dan gauw in de war, moet mijn hoofd er heel erg bij houden en ben soms het getal alweer vergeten als ik bij mijn blok steen sta. Dat moet anders kunnen. Hier een paar tips om maten simpel over te zetten van model naar blok, zonder getallen. Als je geïnteresseerd bent in het vergroten van je ontwerp, dan zul je nog even moeten wachten, want daar komt later een vervolgartikel over.

1. Een contourmal maken. Neem een stuk karton (ik ben dol op stucloper voor stucadoors, dat kun je in grote rollen bij de bouwmarkt halen, liefst witte), en trek de zijcontouren van je model daarop over. Dat gaat het best als je je ontwerp op een grote vlakke plaat hout kunt leggen en met een winkelhaak precies loodrecht naar beneden kunt afschrijven hoe groot je model is. Knip de contourmal uit, leg die op je steen en teken deze aan weerszijden van je blok af. Als je alles buiten de lijnen strak weghakt, krijg je een plat, ‘uit-gefiguurzaagd’ beeld. Zie hier een voorbeeld van deze werkwijze, en hier een filmpje waarin het wordt voorgedaan. Maak ook een contourmal van het vooraanzicht en probeer die ook zo goed mogelijk over te zetten op je steen, en hak ook deze uit. Nu heb je al vier zijden van je beeld bepaald, en kun je met afronden al heel dicht in de buurt van je model komen.
2. Zet je model strak naast je steen. Hoe dichter het model naast je werk staat, hoe makkelijker het is om te vergelijken en de verschillen te zien. Soms zie ik beeldhouwers die een beeld nahakken terwijl ze met hun rug naar het origineel staan. Kennelijk lukt het hun wel, maar ik zou zelf niet prettig kunnen werken zo.
3. Zoek de grote vorm eerst op, en maak je niet druk om holtes. Voor een beginnende beeldhouwer kan een ingewikkeld werkstuk nogal onoverzichtelijk zijn, met al die uitstekende delen en gaten en kuilen. Als je door de bomen het bos niet ziet, kan het handig zijn om gewoon met een stuk klei de gaten dicht te stoppen. Dan zie je in één klap wat de grote vorm van het beeld is, en kun je je veel makkelijker op de grote lijnen van het voorhakken richten. Je maakt minder fouten omdat je niet afgeleid wordt door teveel informatie. Als je later meer ervaring krijgt, kun je die vertaalslag in je hoofd maken.
4. Gebruik een lat om te meten. Zet een lat tegen je model aan en zet daarop een streepje bij iedere belangrijke maat. Als je dan die stok tegen je steen houdt, kun je in één keer al die maten zonder getallen overnemen.
5. Gebruik een passer. Met een (steek)passer kun je ook makkelijk maten opmeten die dieper in je model liggen, zonder getallen te moeten onthouden.
6. Gebruik een krompasser. Met een krompasser kun je dikte- en breedtematen opmeten en zo controleren of je al in de buurt van de juiste maten komt.
7. Gebruik een kistje. Timmer 2x een half kistje van multiplex, met alleen een bodem, 1 zijwand en de achterwand. Zet zowel je model als je blok steen in zo’n kistje, en zorg dat ze niet kunnen verschuiven. Zo kun je vanaf de vaste vlakken drie dimensies opmeten: de hoogte, de breedte en de diepte.
8. Teken een raster op je model en neem dezelfde rastermaat over op je steen. Dit is eigenlijk een methode om te vergroten, maar het kan ook voor een-op-een. Ik vind dit eigenlijk nogal omslachtig, maar het wordt goed uitgelegd in dit boek: Het complete beeldhouwboek→
9. Gebruik een punteerapparaat. Een punteerapparaat is een hulpmiddel om zeer nauwgezet allerlei meetpunten over te nemen van je model op je blok steen. Het is ook een erg duur apparaat, en vooral iets voor heel ingewikkeld beeldhouwwerk. Lees hier een bericht over de werking.
10. Gebruik je beeld zelf voor de maatvoering! Als je je model en je stenen beeld strak tegen elkaar aan zet, is de breedtemaat steeds hetzelfde. Eén keer je passer op de juiste breedtemaat instellen betekent dat je alle breedtematen met dezelfde passerinstelling kunt overnemen. Hoe werkt dat? Stel: je blok is 30 cm breed, en je model is 29 cm breed. Als je ze nu met een halve centimeter uiteen naast elkaar plaatst en je neemt met je passer de maat van je blokbreedte, dan kun je alle breedtematen heel eenvoudig aftekenen door je passer bij je model te plaatsen en aan de andere kant op je blok een streepje te zetten. Zie voor deze werkwijze nogmaals het filmpje in dit blogbericht. Voor de andere zijden kun je eenvoudig je model en beeld in een andere stand tegen elkaar aan zetten.

Bonus- de elfde tip: Blijf vooral veel tekenen tijdens het werken! Af en toe zul je de lijnen weer weghakken, of vervagen ze, maar als je blijft tekenen op je blok steen, met potlood of vetkrijt of zelfs een markeerstift, zal dat je veel houvast geven om te weten wat moet blijven staan en wat weg moet.

Let op: ik heb het zo druk met dingen maken dat ik zelf geen cursussen of andere lessen geef. Het heeft dan ook geen zin om hierover te bellen of te emailen.

ga verder naar de volgende tien tips→

Beeldhouwerijblog.nl is het blog van Koen van Velzen, beeldhouwer in steen en brons. Zie ook mijn website: beeldhouwerijvanvelzen.nl